AZKEN EGUNOTAKOA

Behinolako euskaldunek euren Jaungoikoa maite zuten. Orduan bai, euskaldun, fededun. Halere, urteak aurrera joan ahala, gehienak fedea galtzen joan ziren, hots, gero eta ustezko fededun gutxiagok Jaungoikoa maite omen zuen. Gauzak horrela, euren elizgizonek urtean behin behialako fedea aldarrikatzeko edo, hau da, ustezko fededunek urtean behin bakarrik eta betiere jendartean euren Jaungoikoarekiko atxikimendua ozen-ozen erakuts zezaten, prozesioak edo elizbirak asmatu zituzten; euretariko norbaitek "fedealdia" ere esan ohi zion. 

 -Nora joango gaituk asteburu honetan, laztana?

-Ez zakinat ba, ez baldin bada hire ama p... puska, puska, ikustera?

-Badakik nire gurasoak beste udalerri batean bizi direla, ezin garela haraino joan gobernuak konfinamendu perimetrala jaso arte.

-Orduan gure amodioaren inguruan txangotxo bat egingo dinagu!

-Ondo ba, baina, badaezpada, maskara kentzeke... 

Ba bai, jakina, denok bagaude zoritxarreko izurriteaz kopetaraino. Halere, pentsa dezagun patua beti beltzagoa izan daitekeela ustekabean, hala nola Agurain aldean, 1564 urtean, non orduko izurritearekin batera sute bat ere hedatu zen hiribilduan zehar etxe guztiak suntsituz: "En los pueblos circunvecinos se negaban a admitir en sus domicilios a los que de Salvatierra huían por no tener casa y para librarse del contagio, ante el temor de que llevaran este consigo, y para obligarles a recibirlos tuvo la Justicia de Salvatierra necesidad de acudir al Rey en demanda de una Real Cédula, que consiguió."

Honatx ere Joan Perez de Lazarraga arabar poeta garaikideak delako suatearen gainean idatzitako kronikaren bertsoak. Ez dakit nik pasadizo honek kontsolamendu gisa balio ote digun, seguru ezetz; baina, nolabait ere irakurgarria begitantzen zait oso:

Ystoria de la quema de Salvatierra que fue a primero de agosto del ano del nasçimiento del

Señor 1564 conpuesta por Laçarraga

Salbatierra

egun ey dago tristeric

oyta dabela

eguiten asco negarric

çerren jarri da

guztia destruiduric

ez da gueratu

barruan ese galantic

çerca çabaloc

jarri ey dira bacarric

oy onezquero

ez da mercatu bearric

apain çe bedi

oyta donçella galantic

erraz daoque

Araba lutoz jançiric

ez ara eroan

barrundiarra frutaric

Nafarroaric

jasi çe bidi gararric

Salbaterrarrac

ez eguin barriz justaric

erraz çaozque

oy ondo gaztigaturic

jaun çerucoac

onela permitiduric

Ezin esan dot

egon bear dot exilic

flaquezeonen

estit emayten lecuric

balia bequit

oy badot adisquideric

yfini nagui

oy arren esporçaduric

conta deçadan

dolorez asco coitaric

ez daquienac

daoçen abisaduric

asi gura dot

nançuçu çaoz exilic

mila ta bosteun

urte alcarri erançi

yrurogueta

lau gueiago ganeti

da jaio çala

jaun çerucoa justoric

abuztu ylac

egun bat cunpliçacaric

oyta jagui çan

su ori utra fortiçic

Salbaterragaz

andiro enojaduric

portaleetan

comiençua arturic

oyta erre dau

Jan Doneanez calteric

canpaac bere

chapitelegaz arturic

bobedaxeoc

ychi dau euroc bacarric

çerren ez dago

norc socorridu jenteric

çerren eoçen

içurriteaz urtenic

ifini dave

oy eta asco penaric

comarcaetan

ara balloa giçonic

çerren eoçen

larrin guztiac beteric

persona ascoz

yçurriagaz gaxoric

oy jente asco

egoan pare bagaric

ara beguira

oy eçin socorriduric

su ori barriz

oy beti sobervioric

ez eucala

bapere piadaderic

yçurridunac

asco eucaen llanturic

norc bereari

oy ezin cobru emunic

Etorri dira

oy barri onoc ençunic

comarcaetan

eoçenoc rrecogiduric

oyta levela

eguiten asco negarric

çerren ecusten

even guztia galduric

galduric eta

suorrec abrasaduric

emun al baga

bapere rremedioric

al eguienac

esporçuz animaduric

ateraetan

asi çirean tristeric

aziendea

dolorez contu bagaric

andioc barriz

utra negoçiaduric

euren eseac

oy eçin defendiduric

ala galdu çan

lecuau desastraduric

enparaçaca

ese bat baiçe besteric

asco erre da

barruan joia galantic

bay gueiago

oy asco arca gariric

ascoc dauco

bioça ondo erreric

Euguico bere

secula osaçaric

eucaiteco

asco da errazoaric

çerren eguin da

oy asco calte andiric

guraso asco

jarri da ume bagaric

umeac bere

oyta guraso bagaric

asco dabilça

cureldo desterraduric

norc bere ese

apaindurean urtenic

oyta dabela

ecusten asco penaric

çerren ez daucae

nun paseadu caleric

ez gueiago

erregalozco tendaric

ez gueiago

alcate rregimenturic

jaunac dabela

oy asco gueraçiaric

biçi garean

guztioc rrecojiduric

oy ez cargadu

norc bere conçençiaric

jaunac ez digun

oyta gaztigu besteric

ez ynor eguin

Ez gueiago

conçençiazco traturic

ez erabila

derecho baga auçiric

eroan ustez

ynori aziendaric

çe eucaiqueçu

yñogaz ynjuriaric

proximoari

ez eguin agravioric

acorda çatez

çaoça yraçarric

Salbaterrai

ez artu soberviaric

çerren dacusu

oy asco profeçiaric

jaun çerucoac

çuri bidaldu jaguinic

adietaco

badeçu miramenturic

ez consentidu

çeure lurrean gaxtoric

rregimentua

yfinçu abisaduric

ez daguiala

bide ez daben gauçaric

oy dafinela

rrepubliquea garbiric

bazterroc bere

oy ondo gobernaduric

beguirauçu

ez eguin beste gauçaric

ffin