100% BASQUE

Aditu berri diot  Euskadi Irratitik zinez miresten dudan Itxaro Bordari jakin aspalditik badakigun gauza bat, Iparraldean euskararen transmisioaren katea apurtu egin dela, euskaldun nagusiek ez dietela euren seme-alabei euskara irakatsi nahi izan hainbat arrazoi direla medio. Galdetu ere egin diote idazleari nola ziurta daitekeen euskararen etorkizuna Iparraldean, eskolaren bitartez erantzun du. Hau entzundakoan gogoeta egin dut; Iparraldeko etorkizuneko euskaldun gehienek euskara eskolan jasoko dute, hau da, gaur egun Hego Euskal Herriko hainbat erdal eskualdetan suertatu bezala, euskararen irakaskuntzari esker bertako euskaldunak sortzen direla antzina euskaldunak ziren lurraldeetako gurasoek euren arbasoen hizkuntza zaharra euren seme-alabek ikastea erabaki/hautatu egin zutelako. Egon, egon zelako joandako mendeko 60 hamarkadan euskaren irakaskuntzaren aldeko herri mugimendu ikaragarri eder eta kementsu bat, Francoren azken garaietan ikastolak sortzeari ekin zionak kosta ahala kosta, hau da, sasi guztien gainetik eta hodei guztien azpitik. Horren ondorioz antzina erdaldundutako lurraldeetan euskaldun piloa dugu, bai Araban non euskal hiztunen igoera benetan itzela izan baita, bai Nafarroako erdal lurralde euskaldungabetu asko eta askotan eta oztopoak oztopo, hau da, euskararen kontrako gobernu batek etengabe jartzen dituen trabak alde batera lagata, gauza benetan goraipatzekoa. Iparraldea, ordea, euskalgintzaren altxorra begitantzen zitzaigun, bertan euskal kultura zaharraren muinean zirautelakoan geunden, gehienbat nekazaria eta industrializagabetua zen lurralde bat, hau da, Bordaren liburuetariko baten izenburua bezalakoa: 100% basque. Ez zuten, gainera, inolako diktadurarik jasan behar, Frantziak liberté, fraternité et egalité zituen ikur, Frantzia guztiz demokratikoa eta liberala, bai, miresten genuen Espainia autoritaria eta atzerakoiaren aldean. Ez genekien, ordea, Frantziaren jakobismoa zertan zetzan, zer nolako herra izan zioten beti frantses iraultzaileek Frantziako hizkuntza aniztasunari, zer nolako jokabide etnozida izan duen beti Estatu Frantsesak euskara bezalako hizkuntzekin, zer nolako adoretsua eta batik bat tematia izan den mendeetan zehar Frantziaren homogenizazioaren bidean, eta honetan beti ere Espainia baino hamaika aldiz eraginkorragoa, aldea, baldin badago, emaitzetan baita; Hego Euskal Herrian euskararen egoera nola edo hala, hau da, ñabardurak ñabardura, iraultzeko gauza izan gara, Iparraldean, ostea, eta Benito Lertxundiren kantuen bitarteko mistifikazio guztien gainetik, kolonizatzailearen ikuskera nagusitu egin da erabat, Itxaro Bordak irratitik zein bere liburuetan usu egin bezala gaur ere anitz ontsa gogoratu egin digunez.